श्री बुद्ध आधारभूत विद्यालय, आठराई त्रिवेणी–४, ताप्लेजुङ
(कक्षा नर्सरीदेखि कक्षा ५ सम्म)
शिक्षा भनेको केवल किताब र कक्षा कोठामै सीमित हुने कुरा होइन। विशेषगरी ग्रामीण भेगमा रहेको हाम्रो विद्यालयको लागि शिक्षा एक क्रान्तिकारी परिवर्तनको सुरुवात हो। यहाँ प्रस्तुत छन् श्री बुद्ध आधारभूत विद्यालयले हासिल गरेका यथार्थपरक सफलता कथाहरू, जुन हाम्रो विद्यालयको विकास यात्रा र सामाजिक प्रभावका सजीव प्रमाणहरू हुन्।
📘 १. पहिलो अक्षरदेखि आत्मविश्वाससम्म: बालबालिकाको यात्रा
श्री बुद्ध आधारभूत विद्यालयमा आउने धेरैजसो बालबालिकाहरूले पहिला कुनै पनि औपचारिक शिक्षा अनुभव नगरेका हुन्छन्। विद्यालय नै उनीहरूको पहिलो किताब, पहिलो अक्षर, पहिलो अनुशासन र सामाजिक व्यवहार सिक्ने थलो हो।
उदाहरणका लागि, कक्षा १ का छात्र सञ्जय लिम्बू, जसले पहिलो महिनासम्म 'क' वा 'A' लेख्न नसक्ने अवस्था थियो, अहिले नियमित अभ्यास, शिक्षकको सहारा र बालमैत्री पठनशैलीका कारण सजिलै वाचन गर्ने, कविता बोल्ने र गणना गर्ने सक्षम भएका छन्। यस्तो परिवर्तनले बालबालिकाको जीवनको गति नै फेरिएको देखिन्छ।
👨👩👧👦 २. अभिभावकको सोचमा आएको परिवर्तन
हिजोका दिनमा "पढेर के हुन्छ र!" भन्ने भनाइ प्रचलित थियो। तर विद्यालयले निरन्तर अभिभावकसँग सम्पर्कमा रही उनीहरूलाई बालशिक्षाको महत्व बुझाउँदै आएको छ।
आज ८०% भन्दा बढी अभिभावकहरू विद्यालय कार्यक्रममा सक्रिय सहभागी हुन्छन् — चाहे त्यो अभिभावक शिक्षक बैठक होस्, सरसफाइ अभियान होस्, वा खानेपानीको सहयोग जुटाउने कार्य होस्।
केही बाबुआमाहरू त आफैँ विद्यालय आएका बेला आफ्ना छोराछोरीलाई किताब पढ्न लगाएर रमाइलो महसुस गर्छन्।
🧑🏫 ३. समर्पित शिक्षकहरूकै कारण परिवर्तन सम्भव
विद्यालयमा हाल ४ जना शिक्षकहरू कार्यरत छन् – जसमा प्रमुख शिक्षक पासाङ शेर्पा, र अन्य शिक्षकहरू ऐतरानी तामाङ, अर्जुन श्रेष्ठ र अशोक आङबुहाङ लिम्बू हुनुहुन्छ।
यी शिक्षकहरूले कठिन परिस्थितिमा पनि नियमित कक्षा सञ्चालन गर्दै आएका छन्। सिकाइमा रुचि जगाउन प्रयोगात्मक पद्धति, चित्र, खेल र स्थानीय सामग्री प्रयोग गरेर पढाउने प्रयास गरिएको छ।
शिक्षकहरूले आफूले नपाएको सुविधा आफ्ना विद्यार्थीलाई दिलाउने लक्ष्य राखेका छन्।
🧒 ४. प्रतिभा विकासको साँचो थालनी
विद्यालयले प्रत्येक शैक्षिक सत्रमा बाल–प्रतिभा कार्यक्रम, चित्रकला प्रतियोगिता, गीत–कविता प्रतियोगिता, र बालदिवस विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ।
यी कार्यक्रमहरूले बालबालिकाको आत्मविश्वास बढाउनुका साथै गाउँका अन्य अभिभावकलाई पनि विद्यालयसँग जोड्ने काम गरेका छन्।
🌿 ५. वातावरण सुधारमा सामूहिक प्रयास
विद्यालयले 'हामी सबै मिलेर सफा, सुरक्षित र प्रेरणादायी विद्यालय' भन्ने नारासहित वातावरण सुधारमा विशेष ध्यान दिएको छ। हाल विद्यालयमा:
- स्वच्छ पिउने पानीको मुहान जडान गरिएको छ।
- बाल–शौचालयको व्यवस्था गरिएको छ।
- फुलबारी, बगैँचा र खुला खेलमैदान निर्माण भइरहेको छ।
- कक्षा कोठामा चित्र, शैक्षिक पोस्टर र रंगीन तालिका राखिएको छ।
यसले बालबालिकालाई पढ्न प्रेरित बनाएको छ।
🍛 ६. खाजा कार्यक्रम र पोषण सुधार
स्थानीय समुदायको सहयोगमा बिहानको खाजा कार्यक्रम समेत सञ्चालन भइरहेको छ। विद्यार्थीहरूलाई हल्का नास्ता (दालमोठ, बिस्कुट, वा चिउरा–साँधेको घिउ) उपलब्ध गराइन्छ, जसले उनीहरूको उपस्थिति दर सुधार्नुका साथै सिकाइमा रुचि पनि बढाएको छ।
📖 ७. सिकाइ परिणाममा आएको सुधार
पछिल्ला वर्षहरूमा विद्यालयले प्रत्येक वर्ष अन्त्यमा "लर्निङ एसेसमेन्ट" सञ्चालन गर्दै आएको छ। यसले देखाएको छ कि:
- कक्षा ३–५ का ७०% विद्यार्थीहरूले अंकगणितको आधारभूत सवालहरू समाधान गर्न सक्ने भएका छन्।
- **भाषा (नेपाली)**मा अधिकांश विद्यार्थीहरूले कथा लेखन, वर्णको पहिचान, र वाचन दक्षता राम्रो देखाएका छन्।
- अंग्रेजीमा विद्यार्थीहरू सामान्य संवाद (Greetings, Name, Family) गर्न सक्ने अवस्थामा छन्।
🧱 ८. पूर्वाधार सुधारको प्रारम्भिक पाइला
विद्यालयको एउटा पुरानो कक्षा भवनको पुनर्निर्माणको लागि स्थानीय तह र अभिभावक मिलेर पहल गरिएको छ। एउटा पक्की कोठा बनिसकेको छ, र अर्को निर्माण प्रक्रियामा छ। भर्खरै विद्यालयको गेट र नामफलक पनि स्थानीय स्वयंसेवकले बनाइदिएको छ, जसले विद्यालयको पहिचान अझ मजबुत बनाएको छ।
🔭 ९. भविष्यको योजनाः आधारभूतबाट उत्कृष्टता तर्फ
श्री बुद्ध आधारभूत विद्यालयको लक्ष्य भनेको भविष्यमा अझ बालमैत्री, प्रविधिमैत्री र समावेशी शिक्षा दिने हो। विद्यालयले निकट भविष्यमा:
- साधारण कम्प्युटर तालिम
- पठन सामग्री थप गर्ने
- छात्रवृत्ति कार्यक्रम थालनी गर्ने
- शिक्षक तालिमलाई निरन्तरता दिने
जस्ता योजनाहरू बनाइसकेको छ।
✅ निष्कर्ष: साना पाइला, ठूला परिवर्तन
श्री बुद्ध आधारभूत विद्यालयले धेरै साना–साना प्रयासहरूमार्फत् ठूलो परिवर्तन ल्याइरहेको छ। ग्रामीण भेगको यो विद्यालयले प्रमाणित गरिसकेको छ — स्रोत सीमित भए पनि संकल्प दृढ छ भने शिक्षाले समाज रूपान्तरण गर्न सक्छ।